piątek, 23 października 2020

Im dalej w las, tym więcej drzew, ale jak je rozróżnić?

Kiedy jesienią świeci słońce, aż chce się nam iść na spacer do parku lub lasu. To oczywiście świetna okazja, żeby przyjrzeć się rosnącym tam drzewom. Odruchowo sięgamy po leżące na ziemi kasztany i żołędzie, rozpoznając przy okazji niektóre z drzew właśnie po owocach lub po charakterystycznych liściach. A czy wiedzieliście, że gatunki drzew można rozpoznać po masie innych cech, takich jak np. kształt korony albo kolor i spękanie kory?

Wiemy, że kora, czyli skóra drzew chroni ich wrażliwe wnętrze przed agresywnym światem zewnętrznym. Bez kory drzewo by uschło albo padło atakiem grzybów i pleśni. Jednak ta skóra może być dla nas wskazówką, z jakim gatunkiem mamy do czynienia. Będąc na spacerze zwróćcie uwagę, że drzewa łuszcz się w różny sposób. Istnieją gatunki, które stale się osypują (jak nie przymierzając ludzie z łupieżem), są też takie, które zachowują skórę gładką i napiętą. Co ciekawe, dotyczy to tylko dorosłych i starszych drzew, które już mają „zmarszczki” - wszystkie młode osobniki mają korę gładką  jak buzia niemowlaka.

Na całym świecie rośnie wiele tysięcy różnych gatunków drzew. Trudno byłoby zapamiętać indywidualne cechy wszystkich z nich. Ale bez kłopotów możecie się nauczyć rozróżniać najpopularniejsze gatunki rosnące w najbliższej okolicy. Na naszej ekspozycji możecie dokładnie poznać i pogłaskać pnie dziesięciu z tych, które najczęściej można spotkać w śląskich lasach, a nawet w miastach. Do tego specjalnie dla was przygotowaliśmy krótki przewodnik:


  • jawor (lub też klon jawor) to drzewo mające liście trochę przypominające ludzką dłoń oraz posiadające uskrzydlone owoce, znane jako „noski”, przypominające trochę skrzydełka. Jego kora początkowo jest gładka i szara, z wiekiem jednak zaczyna się łuszczyć w dużych płatach i często zyskuje czerwonawe plamy (nie dajcie się jednak zwieść. Z powodu omszenia złuszczona kora lubi też przybierać kolor zielony).

 

 

  • olcha czarna to drzewo szczególnie lubiące wodę i cień. Ma zaokrąglone liście i malutkie czarne szyszeczki. Poznacie ją też po ciemnej, spękanej i łuskowatej korze.  

 

 



  • jesion wyniosły to wysokie drzewo z liśćmi podobnymi do listków akacji lub jarzębiny, łatwe do rozpoznania po pęczkach nasion w kształcie długich i cienkich języczków. Kora jest dość jasna z podłużnymi spękaniami, które wbrew pozorom są dość gładkie i przyjemne w dotyku. Także możecie głaskać jesiony bez obaw o swoje palce.









  • brzoza to drzewo, które można łatwo rozpoznać po biało-czarnej korze. Jej listki są w kształcie niedużego serduszka (lub jak kto woli: trójkąta). Owoce brzozy przypominają wałeczki złożone z całej masy drobnych uskrzydlonych nasionek, które łatwo się rozpadają i ulatują na wietrze.














  • lipa drobnolistna to wysokie drzewo o dużych liściach w kształcie serca. Owoce lipy są kuliste i schowane w cienkiej łupinie, z jednym skrzydełkiem, dzięki któremu łagodnie spadają z gałęzi. Kora lipy może być ciemnoszara lub czerwona, ale zawsze jest podłużnie spękana. I to bardzo!









 

  • buk zwyczajny to drzewo liściaste z pięknym, gładkim pniem w szarym kolorze, z charakterystycznymi „oczami” na korze (co ciekawe, ich kora zawsze pozostaje gładka, nawet u bardzo starych drzew). Jest niezwykle lubiane przez wiewiórki i ludzi ze względu na małe, jadalne orzeszki w kłującej skorupce. Ich liście mają typowy "liściasty" kształt, lekko ząbkowany na końcach.










  • dąb szypułkowy to potężne drzewo, mogące dożyć nawet 1000 lat, szczególnie lubiane przez wiewiórki, dziki i ptaki, ze względu na pożywne żołędzie. Charakterystyczne listki u tego gatunku są zaokrąglone (odwrotnie jajowate). Jest to istotna wskazówka, która pomaga odróżnić ten rodzaj dębu od jego kuzynów, np. dębu czerwonego, którego listki nie są zaokrąglone, a raczej "postrzępione" i "zębate". Kora dębu szypułkowego jest gruba, ciemnobrązowa i z dużą ilością chropowatych spękań.










  • jodła pospolita to drzewo iglaste z dużymi, stojącymi do góry „na baczność” szyszkami, które jednak nigdy nie spadają w całości na ziemię, ponieważ jeszcze na drzewie rozpadają się na drobne kawałeczki (można powiedzieć, że eksplodują jak granat!). Jej igły są zawsze zielone, skierowane jakby "do góry". Pień  pokryty jest delikatnie spękaną, łuskowatą korą o srebrzystoszarym kolorze. 









  • modrzew europejski to drzewo iglaste, które w przeciwieństwie do innych choinek żółknie jesienią i zrzuca swoje igły na zimę, ale nawet wiosną i latem łatwo go poznać – jego igły są miękkie i rosną w niedużych kępkach. Szyszki są nieduże, zaokrąglone i rosną jakby w kępkach, po kilka obok siebie. Kora tych drzew jest bardzo spękana i mocno się łuszczy, odpadając od pnia. Ponadto jest rdzawo nakrapiana.








  • świerk pospolity to drzewo iglaste szczególnie lubiane przez ludzi przed świętami Bożego Narodzenia, mające piękne, długie szyszki w kształcie cygara (zwisające "głowami" w dół) . Jego igły są zawsze zielone i rozchodzą się z gałązki promieniście, czyli równocześnie na wszystkie strony. Kora jest cienka, czerwonobrązowa i łuskowata.



Znając już cechy charakterystyczne dla dziesięciu najczęściej występujących na Śląsku drzew, czy jesteście w stanie rozwiązać krzyżówkę? Hasło odkryje przed Wami nazwę jeszcze jednego drzewa, niezbyt często spotykanego, ale niezwykle ciekawego i do tego rosnącego tuż przy naszym muzeum.





Odpowiedzi: 1. modrzew  2. jesion  3. jodła  4. olcha  5. jawor  6. brzoza  7. dąb  8.buk

Hasłem w naszej krzyżówce jest MIŁORZĄB.


A czy wiecie, że miłorząb jest najstarszym, wciąż istniejącym gatunkiem drzewa? Otóż pierwsze miłorzęby rosły już trzydzieści milionów lat temu, w czasach ery mezozoicznej, czyli wtedy, kiedy na ziemi królowały dinozaury! Od tego czasu ten gatunek prawie w ogóle się nie zmienił, dlatego nazywamy go "żywą skamieliną". Dziś potomka tamtych miłorzębów możecie oglądać między innymi przy naszym muzeum, zaglądając do ogrodu otaczającego budynek od strony ul. Wojciecha Korfantego 34. Motyw liścia miłorzębu zdobi także wejście do naszego „Pałacyku”.

Miłorzęby łatwo rozpoznać po charakterystycznych listkach, które przypominają nieco wachlarzyk. Jesienią zawsze zmieniają kolor z zielonego na żółty. 

 

Zdjęcia: baza grafik google

Krzyżówka: dział edukacji MGB

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz